De enquête vond plaats van 7 maart t/m 7 april 2022. In dit project van de Belgische projectontwikkelaar TTR Energy gaat het om de voorgenomen plaatsing van in totaal 30 industriële windturbines met een hoogte van 200 meter en 15 leveringsstations in het hart van de Thiérache, op het grondgebied van de gemeenten Vigneux-Hocquet, Vincy-Reuil-et-Magny, Renneval, Nampcelles-la-Cour, Dagny-Lambercy en Sainte-Geneviève. Het project is opgedeeld in 4 windmolenparken: Haudicourts (13 turbines), Meiller (4), Cerisier (6) en Valiettes (7). Door deze opdeling kunnen de parken straks gemakkelijker worden doorverkocht aan – veelal internationale – investeringsmaatschappijen, die met deze zwaar gesubsidiëerde projecten zeer lucratieve winsten maken.

TTR Energy heeft al in oktober 2017 de eerste verkennende gesprekken gevoerd met de gemeenten Renneval, Vigneux-Hocquet en Vincy-Reuil-et-Magny en in juni 2018 met de gemeenten Nampcelles-la-Cour, Dagny-Lambercy en Sainte-Geneviève. Vervolgens hebben deze gemeenten toestemming gegeven voor een onderzoek. Het is dan ook geen verrassing om in het rapport te lezen dat de besturen van deze 6 gemeenten VOOR PLAATSING zijn. Verderop in dit artikel zal duidelijk worden waarom.

De gemeentebesturen van Morgny-en-Thiérache en Agnicourt-et-Séchelles hebben zich expliciet tegen het project uitgesproken. Onduidelijk blijft of andere gemeenten rechtstreeks aan de enquête hebben deelgenomen. In ieder geval hebben de betrokken Communautés de Communes – en daarmee alle gemeenten die zij representeren – ingestemd met de komst van dit grote windmolenpark.

Aan de enquête hebben 200 inwoners deelgenomen. Daarvan waren 59 VOOR plaatsing en 141 TEGEN. Bovendien heeft Platform Thiérache nog een petitie met 338 handtekeningen TEGEN plaatsing aan de commissie aangeboden. 

Over de tegenstanders zegt de commissie: “De waarnemingen en documenten die ongunstig zijn voor het project bevatten de klassieke en terugkerende thema’s: negatieve effecten van windenergie op de gezondheid, het vee, het landschap, de leefomgeving – met uitzondering van de observaties die direct betrekking hebben op het park, van de hand van de heer Jean-Hugues Pointier, voorzitter van Platform Thiérache”.
De commissie reageert hier niet zelf op, maar laat in het verslag de projectontwikkelaar TTR Energy uitgebreid antwoord geven op zijn kritische vragen en opmerkingen. Uiteraard worden de meeste kritiekpunten ontkend en verdraaid in het voordeel van dit project. De commissie concludeert tenslotte: “De bijdrage van de heer Pointier is het meest interessant, het is meer gerelateerd aan het project zelf; het gaat uiteraard in op de klassieke en algemene grieven van tegenstanders van windenergie. Het hoofdstuk over de lokale context biedt een idyllisch beeld van de Thiérache, met inwoners die gehecht zijn aan hun erfgoed en zich slachtoffer voelen van deze invasie van windparken die hen dwingen de door windturbines omsingelde dorpen te verlaten. Feitelijk wordt deze stand van zaken door geen enkele concrete observatie ondersteund en het lijkt erop dat de lokale autoriteiten, om de leefomgeving van de bewoners te verbeteren en hun erfgoed te beschermen, rekenen op de financiële inkomsten van deze industriële windparken.”

Buitenlanders buitenspel gezet

De enquêtecommissie constateert dat 25% van de digitale reacties afkomstig is van Belgische en Nederlandse tweede huis-eigenaren. Die waarderen de Thiérache vanwege de rust en het idyllische landschap en zijn bang dat die verloren gaan met de komst van windmolens. De enquêtecommissie verbaast zich hierover omdat de windmolens zijn gepland in de Basse Thiérache, waar – in tegenstelling tot de Haute Thiérache – het karakteristieke bocage-landschap al lang is verdwenen en heeft plaatsgemaakt voor grootschalige landbouw en veeteelt (‘grande culture’). Vervolgens kwalificeert zij deze reactie als een typische uiting van mensen die “overal tegen zijn”. Specifiek spreekt zij zich uit over de reactie van één Nederlandse deelnemer aan de enquete, die de enquête een democratische farce noemt en al zijn landgenoten adviseert zich niet in de Thiérache te vestigen. De enquêtecommissie is geschokt door deze opmerking van een burger van een land dat zelf het milieu opoffert aan haar economie. Hoe kun je dan, zo vraagt ze zich hardop af, de economische ontwikkeling van de Thiérache willen tegenhouden?

Een ander aspect – de belangrijke bijdrage van Belgische en Nederlandse eigenaren aan de lokale economie – wordt door de commissie gebagatelliseerd. Zij beroept zich daarbij op andere vergelijkbare onderzoeken (Harris Interactive; Bonerandi) die melden dat er nauwelijks sprake is van een serieuze impact: “De overgrote meerderheid van deze bewoners renoveert hun huizen met materialen die elders zijn gekocht”. Op vileine wijze wordt tenslotte gewezen op de folder van Platform Thiérache, die niet is gedrukt in Frankrijk maar in Nederland.  

Platform Thiérache maakte een simpele financiële berekening als voorbeeld om de conclusie van de enquêtecommissie te weerleggen. Volgens cijfers uit 2019 van het Franse instituut voor statistiek (INSEE) heeft 3,5% van de bevolking van het departement Aisne een tweede huis. Afgezet op een totaal van 230.907 huishoudens betekent dit ruim 8.000 woningen van tweede woningbezitters, waarvan een aanzienlijk deel in de Thiérache. In een gemeente als Jeantes (95 huishoudens) bestaat bijna 30% van de woningen uit tweede huizen. Vermenigvuldig je dit aantal (28 huishoudens) met gemiddeld 5.000 à 10.000 euro per jaar aan belastingen en lokale bestedingen – voor onderhoud en renovatie, levensonderhoud, kunst en cultuur, toerisme etc. – dan praten we alleen al in deze gemeente over een jaarlijkse investering in de lokale economie van 140.000 – 280.000 euro! 

Aan de uiterst kritische milieueffectrapportage van de MRAe, waar wij in een eerdere nieuwsbrief uitvoerig aandacht aan hebben besteed [zie ‘Gaat er dan eindelijk een andere wind waaien’ van 21 november 2021], wijdt de enquêtecommissie slechts één regel: “De MRAe maakte opmerkingen over bepaalde punten van de impactstudie die voor verbetering vatbaar waren, zonder echter de ontvankelijkheid van het project in twijfel te trekken. In juni 2021 is een reactiebrief van TTR Energy verstrekt.” De commissie heeft deze brief – wijselijk – buiten het rapport gehouden.

Smeergeld

De jaarlijkse huuropbrengst voor de grondeigenaren, veelal boeren, bedraagt volgens onze schatting € 6.000 – 8.000 per windmolen (de vergoeding voor de leveringsstations is ons niet bekend). Dat is een welkome aanvulling op hun inkomen, omdat de bedrijfsvoering in dit kleinschalige landbouw-en veeteeltgebied – eigenlijk niet geschikt voor ‘grand culture’ – toch al onder grote druk staat. Verder profiteren twee lokale bouwbedrijven in Vigneux-Hocquet, Mennesson Travaux Agricoles en Religieux Frères, van werkzaamheden aan de infrastructuur.

Maar waarom gaan de gemeentebesturen en de communautés zo gemakkelijk in zee met deze projectontwikkelaar van windmolens? In het verslag van de enquêtecommissie lezen we dat de 6 betrokken gemeenten 50 euro per inwoner krijgen. Tijdens de bouw ontvangt elke gemeente een groot bedrag per windturbine, in totaal 30.000 euro voor de 6 gemeenten en 100.000 euro per betrokken Communauté de Communes. De totale bouwvergoeding bedraagt 2.1 miljoen euro.
Daarna wordt er gedurende 20 jaar jaarlijks nog eens eenzelfde bedrag naar de gemeenten en communautés overgemaakt. TTR: “De belasting van het park alleen al zal resulteren in een jaarlijkse opbrengst van meer dan € 2.100.000 voor lokale autoriteiten, waarvan ongeveer € 1.300.000 zal worden verdeeld onder de Communautés de communes op wiens grondgebied de windmolens staan. Voor de gemeenten die deel uit maken van de Communauté Porte de la Thiérache – waar geen windturbines worden geplaatst – zal elke gemeente dankzij het FACHE-project jaarlijks ongeveer 10.000 euro aan belasting innen”. 

De enquetecommissie (lees: de projectontwikkelaar) noemt FACHE een belangrijke impuls voor de economische ontwikkeling van de Thiérache. Volgens Platform Thiérache gaat het hier om omkoping van gekozen bestuurders – door een projectontwikkelaar en anonieme investeringsmaatschappijen – die er grof aan verdienen, ten koste van het unieke landschap van de Thiérache, met haar kwetsbare flora en fauna en bijzondere culturele erfgoed, en ten koste van het woon-en leefgenot van haar inwoners.

We hebben al eerder geconstateerd dat enquêtecommissies niet onpartijdig zijn. Ook deze enquêtecommissie is niet meer en minder dan een spreekbuis van de projectontwikkelaar. Dat is niet vreemd wanneer je bedenkt dat de enquêteurs worden betaald door … diezelfde projectontwikkelaar. De projectontwikkelaar heeft immers de wettelijke verplichting om de enquete aan te besteden (“De vergoeding van de onderzoekscommissarissen wordt gedragen door de aanbestedende dienst.”). Wie betaalt, die bepaalt.

En voor de Franse overheid is de openbare enquête slechts een administratieve formaliteit, die uitsluitend tot doel heeft de wet na te leven … zodat zij van bovenaf haar energiebeleid op kan leggen aan haar inwoners. Het is om die reden dat burgers in heel Europa bij rechters steeds vaker een beroep doen op artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. In dit artikel wordt bepaald dat elke burger recht heeft op respect voor zijn/haar ‘persoonlijke levenssfeer’, en daar valt ook woongenot onder. Dat artikel beschermt burgers tegen inmenging van de overheid en verplicht de overheid zelf om maatregelen te nemen die burgers beschermen. Bijvoorbeeld tegen geluidsoverlast en aantasting van de directe woon-en leefomgeving door industriële windmolens.

Mart. Warmerdam
vice-voorzitter Platform Thiérache